Klaagt je zoon of dochter over gevoelige kiezen? Eet je kind slecht? Doet tandenpoetsen pijn? Misschien zijn er kaaskiezen in het spel. Dat zijn kiezen waarvan de beschermende glazuurlaag niet of niet goed is ontwikkeld. Ze hebben gedeeltelijk of geheel een kaaskleur (wit-crème tot geel-bruin) en kunnen er ook wat bobbelig uitzien. Ze zijn gevoeliger dan andere kiezen, omdat de buitenste laag zwakker is. Kaaskiezen komen zowel voor in het melkgebit als in het blijvend gebit.

In Nederland heeft 5-9% van de kinderen kaaskiezen in het melkgebit. In het blijvend gebit heeft 9-14% van de kinderen één of meerdere kaaskiezen. Kinderen met kaaskiezen in het blijvend gebit, hebben ook grotere kans op een wit-gele verkleuring van de blijvende voortanden.

Bij de vorming van tandglazuur kan soms iets mis gaan. Melkkiezen worden al vóór de geboorte van het kind aangemaakt. De ontwikkeling van de melkkiezen begint wanneer het kind nog in de baarmoeder zit. Als het kind ongeveer twee jaar is, zijn de kiezen ontwikkeld en breken ze door. De ontwikkeling van blijvende kiezen en snijtanden begint kort voor de geboorte en gaat verder in de eerste 4 levensjaren. De oorzaak van de verstoorde glazuurvorming in de blijvende kiezen en voortanden ligt in die periode.

Als er tijdens de ontwikkeling iets mis gaat, kunnen er afwijkingen ontstaan. Wanneer een kies te weinig glazuur of glazuur van slechte kwaliteit heeft gevormd, spreken we van een kaaskies.

Als er een kaaskies in het melkgebit voorkomt dan is dat meestal de achterste melkkies. Als er een kaaskies in het blijvend gebit voorkomt dan is dat meestal de eerste grote mensenkies.

De oorzaak van de kaaskiezen is nog onbekend. Alcoholconsumptie van de moeder tijdens de zwangerschap, een laag geboortegewicht en koorts en ziek zijn van het kind in het eerste levensjaar kunnen kaaskiezen in het melkgebit veroorzaken. Ook een erfelijke factor kan een rol spelen.

Is je kind in de eerste 4 levensjaren vaak ziek geweest? Dan kan dat oorzaak zijn van de verstoorde glazuurvorming in de blijvende kiezen. Ze breken door als je kind tussen de 5 en 6 jaar oud is. Deze eerste blijvende kiezen breken achter de laatste melkkiezen door, waardoor ze makkelijk onopgemerkt blijven. Goed opletten dus bij het (na)poetsen.

Als je de tanden in de lengterichting poetst, sla je de nieuwe blijvende kies die doorbreekt over (foto 1). Juist de nieuwe kiezen zijn extra kwetsbaar. Zet de tandenborstel daar dwars op de tandenrij (foto 2)

Kaaskiezen zijn gevoelig en kwetsbaar. Het glazuur is van mindere kwaliteit. De kies slijt daardoor sneller. Zo kunnen er vlugger gaatjes in ontstaan. Binnen korte tijd kunnen grote delen van een kies worden aangetast of afbrokkelen. Kaaskiezen kunnen pijn doen. Veel kinderen ontwijken gevoelige kiezen tijdens het tandenpoetsen. Daardoor ontstaan er nog eerder gaatjes en nog meer gevoeligheid. Kaaskiezen worden niet of slecht beschermd tegen aanvallen van buitenaf. Eten of drinken van warme, koude, zoete of juist zure producten kan pijnlijk zijn.

Kaaskiezen kun je extra beschermen met fluoride. Goed tandenpoetsen is de beste manier om dagelijks fluoride aan te brengen. Het is heel belangrijk 2x per dag op de juiste manier de tanden te poetsen. Ook bij gevoeligheid. De tandarts of mondhygiënist kan je kind adviseren een keer extra tanden te poetsen en/of te spoelen met een fluoridemondspoelmiddel, mits het kind goed kan uitspugen. Wees extra alert op het doorbreken van de (blijvende) kiezen. Zorg ervoor dat je kind regelmatig de tandarts en/of mondhygiënist bezoekt. Dan kan hij/zij het gebit van je kind goed controleren en adviezen geven.

Het is belangrijk dat de tandarts of mondhygiënist de glazuurstoornis vroegtijdig kan signaleren. Neem je kind daarom als het eerste tandje doorbreekt mee naar de mondzorgpraktijk. De tandarts of mondhygiënist kan de gevolgen van de glazuurstoornis en het ontstaan van gaatjes zo beperkt mogelijk houden. Heeft je kind kaaskiezen in zijn melkgebit en komen de eerste blijvende kiezen door? Dan roept de mondzorgverlener je vaker op voor controle. Bij kaaskiezen die vroeg worden opgemerkt, kan je met goed tandenpoetsen en een juist fluoridegebruik de problemen die kaaskiezen teweegbrengen beperken.

De mondzorgverlener controleert en reinigt het gebit en kan kwetsbare kiezen extra beschermen met bijvoorbeeld een fluoridelak. In veel gevallen zal de behandelaar de kaaskiezen vullen met een tandkleurig materiaal. Ernstigere gevallen kan hij/zij bijvoorbeeld voorzien van een metalen kroon. In sommige gevallen zal de tandarts kaaskiezen moeten trekken.